طب سوزنی یا سوزن درمانی ترجمه ایرانی غلطی از طب چینی است که به آن ژن جیو (ZHEN JIU) می گویند.

شاید بتوان گفت بخش مهمی از طب سنتی چین (TCM) جزء طب سوزنی آن می باشد. در این روش با وارد کردن سوزن هایی بسیار نازک در نقاط خاصی از بدن، که محل عبور کانال های انرژی می باشد، باعث بروز اثرات درمانی در بیمار می شود.

بر اساس تئوری طب چینی در بدن مجاری خاصی به نام کانال (مریدین Meridian) انرژی وجود دارد و انرژی حیات که در زبان چینی به آن چی (Qi) * گفته می شود، در آن ها جریان دارد. بر روی این کانال های انرژی نقاط خاصی وجود دارد که به سطح پوست باز می شود و از طریق این نقاط می توان وارد کانال انرژی شده و با روش های خاص اثرات درمانی را در بدن ایجاد کرد.

تمرکز بر جریان چی و تقویت آن در بدن یکی از اجزاء مهم فلسفه طب سنتی چینی و هنرهای رزمی شرقی می باشد.

سازمان بهداشت جهانی و موسسه ملی سلامت آمریکا نام بیش از ۲۰۰ بیماری را که میتوان طب سوزنی را در درمان آنها بکار برد اعلام کرده است. از آنجا که استفاده از طب سوزنی اگر توسط یک پزشک دوره دیده و متخصص این رشته انجام گیرد، دارای هیچ عارضه ای نمی باشد یا عوارض بسیار ناچیز دارد، بهتر است در درمان بیماری های توصیه شده توسط سازمان جهانی بهداشت استفاده شود.

تاریخچه

در کشور چین از زمان دوران نوسنگی با استفاده از سنگ هایی به نام بیان شی (Bian Shi) از نقاط طب سوزنی برای درمان استفاده می کردند.

نخستین کتاب طب چینی به نام «طب داخلی امپراتور زرد» که در حدود ۲۳۰۰ سال قبل نوشته شده است،  طب سوزنی را برای درمان بیماری ها توضیح داده است. و انواع روش سوزن زدن به بدن در بیماری های مختلف را بحث می کند.

طب سوزنی در ایران قدیم بخصوص توسط حکیم نامدار ایرانی بوعلی سینا استفاده می شد. ایشان با استفاده از نقاطی در گوش به درمان بیماری ها می پرداخت. به همین دلیل امروزه ایرانیان و بوعلی سینا را مبتکر و بنیانگذار طب سوزنی گوش می دانند.

تئوری طب سوزنی

در طب چینی هر بیماری را در نتیجه اختلال در انرژی حیاتی بدن می دانند. بدین معنی که ارگان های بدن انسان برای ادامه حیات خود دارای انرژی خاص خود می باشند. اگر بدن انسان هماهنگی انرژی های درونی خود را از دست بدهد، دچار بیماری می شود.

پس هر بیماری خود را بصورت یک اختلال در انرژی واقع در کانال های انرژی نشان می دهد. که بهترین وقت درمان با طب سوزنی هم در این مواقع می باشد. در صورت ادامه اختلال انرژی بیماری بصورت مزمن تبدیل می شود و درمان طولانی مدت تر با طب سوزنی لازم می شود.

درمان در طب سنتی چین از طریق داروهای گیاهی، طب سوزنی، خونگیری (حجامت چینی) از نقاط خاص (در حد چند قطره )، ماساژ، موکسا و… می باشد.

سوزن های مورد استفاده بسیار ظریف از جنس استیل و صیقلی می باشد که در حین وارد کردن به نقاط خاص دردی ایجاد نمی شود. گاهی بصورت یک احساس سوزش حس می شود که بعد چند ثانیه از بین می رود.

اثرات طب سوزنی

اگر طب سوزنی توسط پزشکان آموزش دیده در دوره های دانشگاهی و مورد قبول سازمان بهداشت جهانی انجام شود، نه تنها بسیار موثر است بلکه بدون عارضه جدی و بسیار ایمن است.

سوزن های طب سوزنی با تحریک نقاطی از بدن که Acu Point نام دارند و بر روی ۱۲ مریدین انرژی (کانال انرژی ) و مریدین های فرعی انرژی قرار دارند، باعث اثرات بالانس انرژی حیاتی در بدن می شوند.

البته در تحقیقات پزشکی نشان داده شده است که با فرو کردن سوزن های طب سوزنی در بدن، سیستم التهابی بدن در همان نقطه فعال شده و باعث ایجاد اثرات خاص در بدن می شود. همچون افزایش جریان خون موضعی، تولید کلاژن در ناحیه، شروع پروسه ترمیم بافتی، تولید هورمون های داخلی بدن از طریق فعال شدن سیستم اتونوم (سیستم تنظیم کننده ارگان های داخل بدن)، تولید اندورفین و حتی داینورفین در بدن که منجر به اثرات ضد دردی قوی می شود.

عوارض طب سوزنی

همانطور که بیان شد اگر طب سونی توسط پزشکان آموزش دیده انجام شود احتمال عارضه دار شدن طب سوزنی برای بیمار تقریبا برابر صفر است. البته همیشه عوارضی همچون عفونت در انجام طب سوزنی مطرح است. ولی اگر طب سوزنی با سوزن های یک بار مصرف انجام شود و شرایط استریل رعایت گردد، هیچگونه عفونتی ایجاد نخواهد شد.

تسلط پزشک دوره دیده دانشگاهی در طب سوزنی همیشه می تواند مانع ایجاد خطا در حین درمان بیماران گردد. و بدین نحو میزان عارضه دار شدن بیمار در طی درمان به حداقل ممکن می رسد.

عوارضی همچون کبودی ناحیه سوزن کاری شده گاها اتفاق می افتد، که به هیچ عنوان عارضه جدی نیست و به مرور مرتفع می گردد. البته بعد کشیدن سوزن ها فشار موضعی به ناحیه، احتمال این عارضه را کم و نزدیک صفر می کند.

البته در بعضی شرایط بخصوص در طی درمان بیمارانی که از درد یک بیماری خاص رنج می برند، احتمال تشدید درد در چند روز اول درمان وجود دارد. که اصلا مشکل جدی نیست و به مرور اثرات درمانی شروع می شود. و شاید بتوان گفت می تواند نشانه پاسخ بدنی به طب سوزنی باشد.

از آنجا که اکثر بیماران طب سوزنی را با تزیقات مقایسه می کنند توجه شما را به شکل زیر جلب می کنم تا تفاوت بسیار زیاد سوزنهای طب سوزنی و سوزنهای تزریقات را متوجه شوید.

نکاتی که باید بدانیم!

تعداد جلسات درمانی طب سوزنی بستگی به بیماری و خصوصیات بدنی هر فرد دارد. و شروع پاسخ درمانی نیز بسته به شدت بیماری و مزمن بودن بیماری متفاوت است. هیچ گاه نمی توان دقیقا بگوییم ۵ یا ۱۰ جلسه طب سوزنی برای درمان کافی است و یا از جلسه اول پاسخ درمانی ایجاد می شود. همانطور که گفته شد پزشک متخصص طب سوزنی با توجه به بیماری و شرایط هر فرد تعداد جلسات طب سوزنی و یا شروع علایم بهبودی با طب سوزنی را مشخص می کند. پس بهتر است با شروع درمان طب سوزنی صبور باشیم تا درمان در حد ضرورت انجام شود.

برای کاهش مراجعه به مطب، اگر پزشک شما صلاح بداند می توانید از روش امبدینگ (کات کوت) استفاده کنید. **

داروهای تجویزی پزشک معالج خود را قطع نکنید و حتما به متخصص طب سوزنی داروهای مصرفی خود را نشان دهید. در طی درمان اگر لازم باشد که میزان داروی شما کم و یا قطع شود، باید با هماهنگی پزشک معالج انجام شود.

در طول درمان با طب سوزنی هر گونه تغییر در شرایط جسمی و یا خواب و یا اشتهاء و… را حتما با پزشک طب سوزنی تان درمیان بگذارید.

سعی کنید در حال گرسنگی و ضعف طب سوزنی انجام ندهید و حتما قبل درمان به پزشک معالج خود شرایط جسمی خود را توضیح دهید.

بعد از جلسه درمانی طب سوزنی فعالیت سنگین جسمی نداشته باشید و سعی کنید تا چند ساعت بعد طب سوزنی استراحت داشته باشید (بخصوص در جلسات ابتدایی درمان).

برای ترک سیگار، الکل و مواد مخدر حتما قبل شروع درمان بطور کامل مصرف آن را متوقف کنید.

بعد جلسات درمانی سعی کنید از مصرف داروهای کورتن و بروفن و یا ژلوفن و سلکسیب خودداری کنید. مگر اینکه پزشک معالج شما اجازه دهند.

*در فرهنگ سنتی چین به بخش فعال و زنده هر موجودی زنده ای، چی گفته می شود. در کره ای به آن گی gi و در ژاپنی به آن کی ki و در هندی به آن پرانا Prana می گویند.  چی که معمولا به انرژی حیاتی ترجمه می شود، معادل تحت اللفظی  فارسی آن  قوای بدنی است.

**امبدینگ روشی است که در آن می توان از نخ های کات کوت (به همین دلیل این روش به تکنیک کات کوت معروف شده است) استفاده کرد. بدین ترتیب که با نیدل مخصوص این نخ های برش خورده به اندازه مشخص را در نقاط طب سوزنی قرار می دهند. این نخ ها معمولا بعد حدود یک ماه جذب می شوند. و در این مدت باعث تحریک نقاط طب سوزنی می شوند.